Tại Diễn đàn Vietnam Connect 2025 diễn ra tuần trước tại Hà Nội, Lim Dyi Chang, Giám đốc Ngân hàng thương mại quốc gia của UOB Việt Nam, cho biết Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong bối cảnh đang thay đổi này như một điểm đến và là đầu mối kết nối quan trọng trong chuỗi giá trị khu vực.

“Để tận dụng tối đa vị thế này, Việt Nam phải chuyển từ một nước tiếp nhận vốn thành một đối tác chiến lược trong việc tạo ra giá trị”, ông cho biết. “Trong kỷ nguyên mới này, thành công của chiến lược đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Việt Nam không nên chỉ được đo bằng khối lượng dòng vốn chảy vào, mà bằng cách hiệu quả của nguồn vốn đó trong việc xây dựng giá trị lâu dài, củng cố các ngành công nghiệp, làm giàu cho cộng đồng và đóng góp vào sự tiến bộ của khu vực. Trong kỷ nguyên FDI mới này, Việt Nam có một cơ hội độc đáo để định vị mình là điểm đến đầu tư có giá trị cao, sẵn sàng cho tương lai”.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung

Tính đến nay, có 42.760 dự án đầu tư nước ngoài còn hiệu lực, với tổng vốn đăng ký trên 510 tỷ đô la, nằm trong top 15 quốc gia thu hút FDI lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, chỉ khoảng 5% tổng vốn FDI đổ vào lĩnh vực công nghệ cao, chưa tương xứng với kỳ vọng.

“Chúng ta không thể tiếp tục cạnh tranh bằng lao động giá rẻ hay chi phí năng lượng thấp. Việt Nam cần chuyển sang giai đoạn thu hút đầu tư có chọn lọc, ưu tiên các ngành công nghiệp có công nghệ cao, sử dụng nguồn nhân lực trình độ cao và nâng cấp chuỗi giá trị”, ông Trung cho biết.

Ông Koen Soenens, Tổng giám đốc bán hàng và tiếp thị Khu công nghiệp DEEP C, đánh giá dòng vốn FDI vào Việt Nam vẫn tốt, thể hiện qua kết quả khả quan trong quý đầu tiên năm nay so với cùng kỳ năm ngoái.

“Tuy nhiên, nhìn về phía trước, Việt Nam không thể tiếp tục dựa vào mô hình gia công, lắp ráp giá trị gia tăng thấp để trở thành quốc gia có thu nhập cao. Thay vào đó, Việt Nam cần định vị mình là điểm đến cho các ngành công nghiệp công nghệ cao như AI và chất bán dẫn”, ông nói.

Sau khi Nghị quyết số 50-NQ/TW của Bộ Chính trị được ban hành năm 2019, FDI vào Việt Nam đã có sự thay đổi đáng kể về chất, với làn sóng đầu tư vào các dự án công nghệ cao, điện tử, bán dẫn, AI ngày càng mạnh mẽ hơn để kêu gọi đầu tư nhiều hơn vào công nghệ cao, công nghệ nguồn. Tuy nhiên, mục tiêu tỷ lệ doanh nghiệp sử dụng công nghệ tiên tiến, quản lý hiện đại, bảo vệ môi trường tăng 50% vào năm 2025 vẫn chưa đạt được.

“Các dự án đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ cao đã tăng lên, nhưng vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng. Chất lượng đầu tư chưa cao, số lượng dự án trong các lĩnh vực thượng nguồn cũng chưa nhiều. Chúng ta cần nhiều hơn thế nữa”, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) cho biết.

Ông cho rằng, dòng vốn FDI không chỉ có tính chọn lọc, hiệu quả mà còn phải gắn với khu vực trong nước thì mới có thể đạt được mức tăng trưởng hai chữ số của đất nước trong tương lai.

"Mặc dù có những kết quả tích cực, nhưng khi mục tiêu của Việt Nam là tăng trưởng hai chữ số, việc huy động FDI cần có thêm những đột phá về lượng vốn và chất lượng dòng vốn. Chúng ta cần tháo gỡ những nút thắt về thể chế, cũng như xây dựng các chính sách đột phá để hỗ trợ các động lực tăng trưởng mới, như chất bán dẫn và AI", ông Tuấn cho biết.

Soenens từ Deep C chỉ ra hai mối quan tâm và giải pháp chính. Ngành công nghiệp bán dẫn rất lớn và phức tạp, bao gồm thiết kế, thử nghiệm và sản xuất. Việt Nam nên đặt ra các mục tiêu ngắn hạn có thể đạt được, chẳng hạn như thiết kế chip hoặc thử nghiệm, thay vì kỳ vọng xây dựng các nhà máy lắp ráp wafer trong 5–10 năm tới.

Hơn nữa, để thu hút đầu tư công nghệ cao, Việt Nam cần đảm bảo các điều kiện về cơ sở hạ tầng năng lượng xanh và nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn còn thiếu hụt.

“Đây là những yêu cầu then chốt và đặc biệt đối với ngành công nghệ cao. Việt Nam còn nhiều việc phải làm, nhưng với tinh thần tích cực và quyết tâm cao, tôi tin rằng mọi việc đều có thể đạt được”, ông Soenens nói thêm.

Để nâng cao chất lượng dòng vốn FDI và hiện thực hóa mục tiêu nền kinh tế số chiếm khoảng 30% GDP vào năm 2030, Nguyễn Mại, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài Việt Nam nhấn mạnh cần tăng đầu tư công cho nghiên cứu và phát triển, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong và ngoài nước, xây dựng các trung tâm R&D, chuyển giao công nghệ thông qua các ưu đãi về thuế và hỗ trợ tài chính.

“Việt Nam cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng dựa vào công nghệ hiện đại và nguồn nhân lực chất lượng cao để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; đơn giản hóa thủ tục cấp phép đầu tư, đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án và hỗ trợ nhiều hơn cho doanh nghiệp, nhà đầu tư trong quá trình triển khai dự án, nhất là khi phát sinh khó khăn về pháp lý, hoạt động”, ông nói.

Trong khi đó, ông Chang từ UOB Việt Nam đã nêu ra bảy yếu tố quan trọng sẽ quyết định liệu Việt Nam có thể duy trì vị thế là một trung tâm FDI có sức cạnh tranh và khả năng phục hồi hay không.

Đó là sự sẵn sàng về cơ sở hạ tầng; môi trường pháp lý và quy định ổn định, minh bạch và hiệu quả; quan hệ đối tác công - tư mạnh mẽ; thị trường vốn và hệ sinh thái tài chính cởi mở và hiệu quả; tầng lớp trung lưu đang phát triển và có xu hướng hướng lên; cam kết mạnh mẽ đối với các tiêu chuẩn bền vững và ESG; và cách tiếp cận quy định thích ứng với nền kinh tế số.

“Trong kỷ nguyên FDI mới, Việt Nam có cơ hội vàng để trở thành điểm đến đầu tư chiến lược, có giá trị cao và sẵn sàng cho tương lai. Tuy nhiên, thành công không chỉ đến từ các biện pháp thúc đẩy hoặc cải cách chính sách, mà còn dựa vào nền tảng vững chắc của đầu tư vào cơ sở hạ tầng, con người, niềm tin và chuyển đổi”, ông Chang nói.

tttđtđt