Thế nhưng, nhiều học sinh có đam mê lại ngần ngại theo đuổi; phụ huynh dù thấy tiềm năng nhưng băn khoăn trước ngưỡng cửa chọn trường cho con, đặc biệt khi điều kiện kinh tế không cho phép.

Phân vân ngưỡng cửa chọn nghề

Nguyễn Thục Nhi - học sinh lớp 12 tại một trường THPT ở TPHCM, đam mê cắt dán, may vá từ nhỏ. Mơ ước của Nhi là tạo ra thương hiệu thời trang riêng của mình. Nhưng giấc mơ ấy dường như quá xa vời khi bố mẹ em làm công nhân, thu nhập chỉ đủ trang trải cuộc sống.

“Em thích thời trang, nhưng nghe nói học đại học ngành này tốn kém, ra trường không biết có xin được việc không. Bố mẹ khuyên em nên chọn ngành nào đó thực tế, dễ kiếm việc hơn như kế toán hay công nghệ thông tin. Em nghĩ đến việc học nghề may, nhưng lại sợ bạn bè chê cười vì không vào được đại học, sợ tương lai chỉ dừng lại ở vị trí người thợ may bình thường”, Nhi tâm sự.

Không chỉ học sinh mà phụ huynh cũng trăn trở khi lựa chọn lĩnh vực này cho con. Chị Lê Thùy Chi (43 tuổi, phường Phú Nhuận, TPHCM) cho biết, bản thân thấy được ngành Dệt may - Thời trang có tiềm năng, nhưng để đầu tư cho con học thì cần sự đồng thuận của gia đình và khả năng tài chính.

 “Chi phí cho 4 - 5 năm đại học, tiền mua nguyên phụ liệu, dụng cụ học tập là con số không hề nhỏ. Bên cạnh đó, định kiến xã hội về thầy và thợ còn nặng nề. Nhiều người vẫn quan niệm, cánh cửa đại học là con đường duy nhất dẫn đến thành công, còn học nghề, học cao đẳng chỉ là lựa chọn hạng hai dành cho những em không đủ sức học nên tôi rất băn khoăn”, chị Chi nói.

Trước những trăn trở của phụ huynh và học sinh, với kinh nghiệm nhiều năm phân tích thị trường lao động, ông Trần Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TPHCM, khẳng định ngành Dệt may - Thời trang là ngành kinh tế chủ lực, không chỉ thu hút lượng lớn lao động mà còn góp phần quan trọng vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Dệt may tạo ra hàng triệu việc làm mỗi năm, đặc biệt tại các trung tâm công nghiệp lớn. Ngành này đang chuyển mình mạnh mẽ, mở rộng sang các lĩnh vực mới như kinh doanh, marketing số, sản xuất xanh, đòi hỏi nhiều nhóm kỹ năng đa dạng.

Thực tế, doanh nghiệp dệt may và thời trang thường xuyên trong tình trạng thiếu hụt nhân sự ở nhiều vị trí then chốt: Kỹ thuật viên rập, thiết kế mẫu, thợ dệt, thợ may có tay nghề cao, nhân sự quản lý sản xuất, chuyên viên logistics ngành hàng thời trang, nhà thiết kế 2D/3D và cả những người làm nội dung số cho thời trang.

Sinh viên thực hành may phụ kiện túi, trang trí túi.

Học nghề vẫn sáng tương lai

Theo ông Trần Anh Tuấn, nhân lực thiết kế thời trang được đào tạo đa số chỉ có khả năng kinh doanh ở quy mô nhỏ bằng cách tự mở 1 - 2 cửa hàng, chưa đủ năng lực để thiết kế và triển khai sản xuất nhằm thương mại hóa sản phẩm trên quy mô toàn ngành.

Học nghề dệt may và thời trang là hướng đi thực tế và phù hợp. Không nhất thiết phải học đại học mới làm được thiết kế thời trang. Nhiều nhà thiết kế thành danh đến từ con đường đào tạo nghề, học trung cấp hoặc cao đẳng.

Những lợi ích vượt trội của việc học nghề, đặc biệt với học sinh có hoàn cảnh khó khăn, là thời gian học ngắn hơn, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính và có thể đi làm sớm để có thu nhập. Từ đó, mỗi học sinh vẫn có thể theo đuổi đam mê, sống với ước mơ thời trang và có thể từng bước phát triển lên các bậc học cao hơn như liên thông lên đại học sau này.

Ngoài ra, chương trình học nghề tập trung vào thực hành, giúp ra nghề nhanh và có thể khởi nghiệp nhỏ với vốn ít như mở tiệm may đo, làm thiết kế gia công, kinh doanh online...

Đối với học sinh yêu thích thời trang nhưng tài chính eo hẹp, ông Tuấn khuyên nên chọn các cơ sở đào tạo nghề có liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp, bắt đầu từ việc học thiết kế hoặc may công nghiệp, sau đó dần phát triển lên. Việc thực tập sớm tại xưởng, công ty không chỉ giúp tích lũy tay nghề mà còn xây dựng được các mối quan hệ quý báu trong ngành.

Quan trọng hơn cả, theo ông Tuấn, trong kỷ nguyên số, người học cần chủ động kết hợp học thêm các kỹ năng số như vẽ thiết kế trên máy tính, chụp ảnh sản phẩm, livestream bán hàng và kỹ năng truyền thông.

“Hiện nay đã có sự thay đổi trong tư duy tuyển dụng thời 4.0. Thói quen sính bằng cấp, chọn trường danh tiếng hay bảng điểm cao sẽ dần bị thay thế. Nguồn lao động có trí tuệ, có kỹ năng và biết ứng dụng công nghệ vào công việc sẽ là người chiến thắng”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, dưới góc độ từ một cơ sở đào tạo nghề, ThS Nguyễn Duy Tiến, Trưởng phòng Tuyển sinh - Truyền thông, Trường Cao đẳng Công nghệ TPHCM cho biết: Điểm sáng lớn nhất trong mô hình đào tạo của trường chính là mô hình đào tạo kép, tức là nhà trường trực tiếp ký hợp đồng cam kết giải quyết việc làm cho tất cả sinh viên sau khi tốt nghiệp.

Để thực hiện cam kết này, nhà trường đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống phòng thực hành, xưởng thực tập với máy móc tiên tiến, tương đương với môi trường làm việc thực tế tại doanh nghiệp. Sinh viên được tiếp xúc và thực hành trên các thiết bị hiện đại, có mức độ tự động hóa cao từ sớm. Điều này giúp các em làm quen và thành thạo kỹ năng, tự tin khi bước vào môi trường làm việc chuyên nghiệp.

“Mối quan hệ bền vững với doanh nghiệp là chìa khóa thành công. Nhà trường đã ký kết hợp tác với 125 doanh nghiệp, các khu công nghệ cao và các tập đoàn sản xuất lớn tại TPHCM cũng như các tập đoàn từ Úc, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản.

Sự hợp tác này không chỉ giúp nhà trường cập nhật công nghệ mới, cải tiến chương trình đào tạo cho phù hợp thực tế, mà còn tạo điều kiện để đưa sinh viên đến thực tập và làm việc. Kết quả là, phần lớn sinh viên được chính các doanh nghiệp nơi mình thực tập tiếp nhận vào làm việc ngay sau khi tốt nghiệp”, ThS Tiến thông tin.

Ông Trần Anh Tuấn chỉ ra một thực trạng đáng lo ngại về nguồn cung nhân lực tại TPHCM. Tính đến trước 6/2025, có 11 trường đại học, cao đẳng, trung cấp đào tạo 4 ngành chính: công nghệ may, thiết kế thời trang, công nghệ sợi dệt và may thời trang.

Hằng năm, các trường này chỉ cung cấp khoảng 1.900 lao động (200 trình độ đại học, 1.400 cao đẳng, 300 trung cấp), một con số chưa đáp ứng được cả về số lượng lẫn chất lượng so với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.

GDTĐ